Financieel opvoeden

Hoe leer je een kind om op een verstandige manier met geld om te gaan?
Kinderen die al op jonge leeftijd leren hoe ze met geld om moeten gaan, komen later minder vaak in de financiële problemen. Financiële opvoeding is dus van essentieel belang om kinderen voor te bereiden financiële zelfstandigheid.

Waarom financieel opvoeden?

Financiele opvoeding is in onze optiek niets anders dan kinderen met geld leren omgaan:

• keuzes leren maken tussen wat ze nodig hebben en wat ze graag zou willen hebben 
• deze wensen leren afstemmen op hun 'inkomsten'
• met een beperkt, vast bedrag een bepaalde periode leren overbruggen

Wat wij zelf belangrijk vinden is dat onze zoon (tien jaar) hierbij ook fouten mag maken. Want daar leert hij van. Een onverantwoorde keuze nu heeft over het algemeen minder impact dan als hij op latere leeftijd deze keuze maakt. Voorkomen kun je het niet, maar je kunt ze wel een goede en gezonde financiële basis meegeven.

Financieel opvoeden: hoe doe je dat?

Dat is natuurlijk heel persoonlijk. Maar er zijn wel een aantal handvatten: 

- zakgeld en kleedgeld
- sparen
- lenen
- omgaan met verleidingen, zoals reclame

Zakgeld en kleedgeld

Toen onze zoon een jaar of zes á zeven was, begonnen wij met zakgeld. Uit mijn hoofd kreeg hij € 0,50 per week. Naarmate hij ouder werd, is dit bedrag steeds een beetje verhoogd. Nu hij tien jaar is, krijgt hij nog altijd € 0,50 per week. Dit is vrij besteedbaar. Daarnaast krijgt hij € 1,25 per week om te sparen. Wij maken dit op maandbasis over naar zijn eigen jongerengroeirekening. Hierover later meer.

Hij is nog te jong voor kleedgeld, maar zodra hij op de middelbare school zit willen wij ook hier mee beginnen.

Het NIBUD geeft richtlijnen voor het geven van zak- en kleedgeld voor kinderen vanaf respectievelijk 6 en 12 jaar. 

Voor wat betreft het zakgeld zitten wij, zie ik nu, redelijk aan de ondergrens.

Sparen

Over sparen voor je kind(eren) schreven wij al eerder een blog. Sparen door kinderen is weer wat anders :-) 

Door te sparen leren kinderen grote uitgaven te plannen. Dat kunnen ook onverwachte uitgaven zijn, voor leuke of minder leuke dingen.

Wij zijn begonnen met een fysiek spaarpot. Zo kon onze zoon zien hoe het geld dat hij krijgt steeds een klein beetje groeit. Nu hij een eigen jongerengroeirekening heeft, storten wij een deel van zijn zakgeld op deze rekening. Het voordeel van een dergelijke rekening is dat wij de restricties zodanig zelf kunnen aanpassen dat - naar mate hij ouder wordt - hij steeds meer zelf kan regelen op financieel vlak, zoals internetbankieren en pinnen.

De appel valt niet ver van de boom, want ook onze zoon is erg spaarzaam. Inmiddels heeft hij voor zijn leeftijd een flink spaarbedrag op zijn rekening staan. Hoewel wij altijd open zijn over onze financiën, vinden wij het niet passen om dat ook te zijn over zijn financiën.

Lenen

Volgens het NIBUD blijkt dat steeds meer jongeren het normaal vinden om te lenen, voor bijvoorbeeld een vakantie, scooter of hoge telefoonrekening. Dan is er ook nog de lening voor een eventuele studie. Hoewel wij voor de eerste genoemde voorbeelden geen voorstander zijn, vindt het NIBUD het niet per definitie verkeerd, zo lang de lening binnen het budget van de jongere past. 

Het is belangrijk, en daar ben ik het met het NIBUD eens, dat het belangrijk is om kinderen te leren wat verantwoord lenen is. Dat betekent van te voren nadenken of de lening wel echt noodzakelijk is, over hoe lang en hoeveel er betaald moet worden en of dat dus binnen het budget kan. Overigens heeft het NIBUD ook hier weer een mooie tool voor, die jongeren een handvat biedt voor het opstellen van begroting.

Omgaan met verleidingen, zoals reclame

Reclame is overal: op televisie, social media, in online games en op straat. Maar ook vriendjes en/of vriendinnetjes spelen hierin een rol: een soort mondelinge reclame :-) 

Onze zoon weerbaar maken tegen reclame vinden wij ook belangrijk: het herkennen van verschillende vormen en deze leren doorzien. 

Uitgangspunt daarbij is dat hem er op wijzen dat hij zijn geld moet uitgeven aan dingen die hij zélf leuk en belangrijk vindt. Niet wat anderen hem vertellen. Dat is natuurlijk niet altijd makkelijk, maar ook hier zien wij echt wel het effect van een financiële opvoeding. Waar hij eerder snel geneigd was iets te overhaast en ondoordacht te willen kopen, denkt hij nu steeds vaker langer na over een grotere aankoop. Of ziet er gewoon van af, omdat het na verloop van tijd niet meer interessant is. Zo wil hij graag al langer een action camera van GoPro. Niet goedkoop, maar inmiddels zijn wij al een paar maanden verder in het beslisproces. Er goed, bewust en weloverwogen over nadenken - en er voldoende voor sparen voordat je het kunt kopen - is de essentie denk ik. 

Orthodoxe manieren

Laatst las ik een artikel dat naast bovengenoemde onderwerpen ook een aantal wat meer 'orthodoxe' tips beschrijft.

Zo zou het kinderen helpen als ouders ’hardop boodschappen doen’: bij elk product dat ze in het winkelwagentje leggen uitleggen waarom dat product en niet een ander merk kiezen. Doel is om een kind te laten zien wat het verschil is tussen een goede en een slechte prijs-kwaliteitsverhouding.

Daarnaast zouden vaders en moeders er alles aan moeten doen om hun kind goed te laten worden in rekenen en wiskunde. Rekenen dus, maar ook economie: waar komt dat geld eigenlijk vandaan? Kinderen van vijf denken dat alle mensen geld krijgen, als een soort manna dat uit de hemel komt vallen. "Vertel je kinderen waarom je geld uit de muur kunt halen, en hoe je dat geld verdiend hebt.”, aldus de Britse schrijfster Hammond.

Ouders moeten hun kinderen zelfs vertellen hoeveel ze verdienen, vindt Hammond. "Benadruk dat ze het niet op het schoolplein moeten rond schreeuwen, maar vertel het wel. Veel jongvolwassenen hebben geen idee wat hun ouders verdienen, en geen idee van hoeveel geld er nodig is om een bepaalde leefstijl te financieren.”

En dat zakgeld? Een deel daarvan moet linea recta terug de huishoudpot in, als een soort van belasting. Hammond haalt de Amerikaanse auteur Neale Godfrey aan, die een tarief adviseert van 15%. "Het hele gezin mag vervolgens bepalen wat er met de geïnde taks moet gebeuren”, citeert de Britse Godfrey. "Zo ver hoef je niet te gaan, maar vraag je kinderen op z’n minst waar ze graag geld aan zouden uitgeven, en waaraan niet.”
"Kinderen zijn niet altijd goede spaarders”, voegt Hammond nog toe. "Heb daar vrede mee. En geef je kinderen, als ze ouder worden, mee dat geld niet gelukkig maakt.”

Eerlijk over jouw financiën

Wat ons triggert is de opmerking dat ouders aan hun kinderen moeten vertellen hoeveel zijn verdienen. Dat is nu juist wat wij doen. Wij vertellen onze zoon wat wij verdienen, óók als er extra's zijn. Daarbij vertellen wij ook nadrukkelijk dat dat wel heel privé is, en niet iedereen er van op de hoogte hoeft te zijn.
Maar ook wat je er voor moet doen, dat wij er hard voor moeten werken. Zo dacht hij oprecht dat papa - die in de ICT werkt - de hele dag achter zijn computer spelletjes speelt :-)

En last but not least waar die inkomsten voor gebruikt worden, wat het kost. Natuurlijk zitten wij niet samen met hem achter onze begroting, maar laten wij hem wel spelenderwijs nadenken over wat bijvoorbeeld wonen kost, energie kost en boodschappen. 

Wij merken echt steeds meer dat hij beseft wat er allemaal bij komt kijken, zij het natuurlijk op het niveau dat bij zijn leeftijd hoort. Het laten zien hoe wij het doen, maakt denk ik ook dat de appel niet ver van de boom valt. Hij krijgt inzicht en denkt er steeds bewuster over na.

Financieel opvoeden, hoe doe jij dat? En vertel jij jouw kinderen wat je verdient en waaraan je het uitgeeft?