Zorgverzekering: de geschiedenis (herhaalt zich)

De zorgverzekering (basisverzekering) is een verplichte ziektekostenverzekering voor iedereen die woont en/of werkt in Nederland. De laatste aanpassing in de zorgverzekering is sinds 1 januari 2006 van kracht. Tot zover geen nieuws. Wat ik wél nieuws vind - hier kwam ik achter toen ik uit pure interesse eens op zoek ging naar informatie over de geschiedenis van de zorgverzekering - heeft betrekking op een tweetal onderwerpen: de al eerder in de negentiende eeuw geprivatiseerde zorgverzekering en het door de Duitse bezetter geïntroduceerde ziekenfonds.

Van gildebussen, naar geprivatiseerde zorgverzekering, naar ziekenfonds en weer terug naar geprivatiseerde zorgverzekering

Vóór de oprichting van het eerste Algemeen Ziekenfonds Amsterdam in 1846 bestonden er al andere ziekenfondsen. In 1741 werd 'De Timmermansbus' opgericht, een Nijmeegse gildebus die later zou worden omgezet in een ziekenfonds. In die tijd bestonden er veel meer gildebussen. Door regelmatig een bedrag in de bus te doen konden deelnemers een beroep doen op de bus om de dokter te betalen als een van hen ziek werd.
'De Timmermansbus' is overigens een voorloper van de zorgverzekeraar VGZ.

Het eerste initiatief voor een zorgverzekering komt uit dezelfde sector die nu weer het heft in handen neemt: juist, de commerciële verzekeraars.
De oude ambachtsgilden in die tijd hadden, zoals gezegd, hun gildebussen (ziekenkassen), maar de eerste echte ziekenfondsen worden al opgericht omstreeks 1780. Met deze fondsen richten verzekeringsmaatschappijen en particulieren zich op mensen die onder de belastinggrens vallen en die bij ziekte een beroep moeten doen op stedelijke of kerkelijke armenfondsen.

Medici waren echter niet altijd gelukkig met het beleid van de verzekeraars. Artsen en apothekers richtten daarom in 1846 het al eerder genoemde Algemeen Ziekenfonds Amsterdam op, dat zorgde voor een vrije artsenkeuze, betere honoraria en een inkomensgrens om voor de artsen de ziekenfonds- van de particuliere praktijk te scheiden.

Vanaf 1900 richten enkele werkgevers een eigen ziekenfonds op. Kort daarna begint ook de politieke bemoeienis met de ziekenfondsen. Saillant detail is dat niet een Nederlands kabinet, maar de Duitse bezetter in 1941 een algemeen en verplicht ziekenfonds ingevoerd heeft. Deze vorm van het ziekenfonds heeft, ondanks pogingen tot hervorming vanaf de jaren 1970, stand gehouden tot de eerder genoemde grote hervorming in 2006.  

Tot zover deze geschiedenisles in een notendop :-)

Bron: Wikipedia

Leren van het verleden?

Het is een interessante gedachtegang. Want, blijkbaar zijn er in het verleden al beweegredenen geweest om de eerste vorm van een ziekenfonds (de gildebussen) aan te passen naar een door commerciële verzekeraars (en particulieren) gereguleerde zorgomgeving. Door de (te) grote macht van deze verzekeraars werd er een algemeen ziekenfonds opgericht, die door de Duitse overheersers tijdens de tweede wereld oorlog werd omgezet in een algemeen en verplicht ziekenfonds. Is deze discussie nu niet weer van vandaag, nu de verzekeraars sinds de privatisering van de zorgverzekering in 2006 steeds meer macht in handen krijgen? Is het dan een kwestie van tijd dat er een nieuwe golfbeweging ontstaat die de huidige weer teniet doet?

Wat vind ik er van?

Laat ik vooropstellen dat ik de wijsheid ook niet in pacht heb. Het is lastige materie, waar ook ethische aspecten meespelen. Ik ben echter geen voorstander van privatisering van primaire voorzieningen, zoals energie-, water-, zorg-, onderwijs- en openbaar vervoer voorzieningen. Daar waar op dit punt privatisering heeft plaatsgevonden, spelen mijns inziens belangen van bedrijven met een winstoogmerk een grotere rol dan de kwaliteit van de dienst die zij moeten leveren. Dat wordt naar mijn bescheiden mening versterkt doordat de concurrentie voor deze diensten relatief beperkt is. Er is dan feitelijk geen (of heel beperkt) sprake van marktwerking. Kijk maar eens naar voorbeelden in het openbaar vervoer en de zorg. De privatisering van de energiemarkt is misschien - afhankelijk hoe je er naar kijkt - de enige uitzondering.

Wat vind jij hiervan? Is de huidige geprivatiseerde zorg houdbaar? Of is er een beter alternatief?